ik las het boek uit op de avond van 7 juli. mijn vader lag in het ziekenhuis, en had niet lang meer te leven. De ochtend erna pakte ik het boek op om opnieuw van voren af te lezen. Ik wilde terug naar die bekende beklemmende sfeer. Mijn droom die nacht had iets nachtmerrie-achtigs, magisch en avontuurlijks. Vooral absurd. En dat is iets wat wij als familie en zeker mijn vader die maand van ziekte heeft meegemaakt in de hoogste mate. Net zoals de juridische wereld zit de medische wereld namelijk vol met regels, hiërarchieën en absurde bureaucratische toestanden. En het leek in de hospice nog erger: vroegen we om pijnstilling vanuit de tuin, dan werd ons eerst drie keer verteld hoe we dat moesten doen, (formeel? volgens de regels?) en dan pas kon er actie worden ondernomen om mijn vader uit zijn pijnen te verlossen. In ons verhaal was hij de aangeklaagde, en de tumor zijn proces, niemand wist hoe lang het nog zou duren, vrij weinig mensen wisten überhaupt wat er precies aan de hand was. Elke dag werden wij weer ingehaald met informatie die het proces, de ziekte, in nog slechter daglicht zette. Elke dag werd nog duidelijker hoe weinig we konden doen. Tot op het einde hebben we gevochten en geprobeerd het te begrijpen. Maar als iemand er nog is, kan je niet begrijpen dat diegene er ineens niet meer is. Zijn zijn is zo'n sterke waarheid, een feit. En het is waar dat het ook misschien slechts een aanname is: het lichaam is warm, de ogen geopend en schichtig, de woorden herkenbaar, de bewegingen vertrouwd. Is niet de emotionele wereld de meest echte wereld die wij kunnen kennen? Liefde voelt echter dan wat onze zintuigen ons kunnen vertellen: je kan er niet omheen, het staat als een boom. Dan voltrekt zich een staat van niet-zijn, iemand wordt langzaam doorzichtig, iemands gezicht alleen nog een grimas, de buik stil als een steen. Hoe kan dat? Hoe kan degene van wie we zo erg houden, die als een feit in de wereld stond en overal voelbaar was, zomaar verdwijnen? En waarheen dan?
Het proces eindigt ook met de dood. Hij wordt weggeleid door twee mannen naar een grot. Hij probeert hen nog te sturen, zij volgen. Maar het is onontkoombaar, hij kan niet ontsnappen, hij kan enkel proberen nog enige macht uit te oefenen door ze een beetje te laten versnellen of te laten draaien, maar zijn lot kan hij niet ontsnappen. Hij accepteert het niet, maar kan ook niet meer vechten, zwak geworden van de machteloosheid. Hij ondergaat het.
Mijn vader overleed als een vis op het droge. Hij snakte en hapte naar lucht. Een paar keer. Toen was hij dood.